De verliescirkel beschrijft de fasen die mensen doorlopen na het ervaren van verlies. Dit kan gaan om het verlies van een dierbare, een relatie, een baan, gezondheid of een andere ingrijpende verandering. Het model is gebaseerd op het idee dat rouw een cyclisch proces is, waarbij emoties en gedragingen niet lineair verlopen. Het biedt inzicht in hoe mensen pendelen tussen verliesgerichte en herstelgerichte activiteiten, wat essentieel is om uiteindelijk het verlies te integreren in hun leven.
De verliescirkel wordt vaak gekoppeld aan theorieën zoals die van Elisabeth Kübler-Ross (de vijf fasen van rouw) en Margaret Stroebe en Henk Schut (het duale procesmodel van rouw). Het unieke van de verliescirkel is dat het een visuele weergave biedt van hoe verlies en herstel in elkaar grijpen.
De Fasen in de Verliescirkel
De verliescirkel kent doorgaans de volgende kernfasen:
-
Ontkenning
- Bij verlies kan de eerste reactie zijn om het verlies niet te willen erkennen. Mensen kunnen moeite hebben om de realiteit te accepteren en voelen zich verdoofd of overweldigd.
-
Protest
- Dit is een fase van intense emoties zoals woede, verdriet, of frustratie. Mensen kunnen vragen stellen zoals "Waarom ik?" of "Waarom nu?". Dit is een normale reactie op de machteloosheid die verlies met zich meebrengt.
-
Desoriëntatie
- Mensen voelen zich vaak verloren en kunnen te maken krijgen met gevoelens van leegte, wanhoop of depressie. Het besef dat het verlies blijvend is, dringt in deze fase door.
-
Acceptatie
- Na verloop van tijd beginnen mensen het verlies te accepteren en hun leven opnieuw vorm te geven. Dit betekent niet dat het verlies verdwijnt, maar dat het een plaats krijgt.
-
Herstel en groei
- In deze fase wordt het leven weer opgebouwd. Mensen ontdekken nieuwe mogelijkheden en ontwikkelen een hernieuwd gevoel van identiteit, ondanks het verlies.
Het Duale Proces: Verlies- en Herstelgerichtheid
De verliescirkel sluit goed aan bij het duale procesmodel van rouw, dat benadrukt dat mensen pendelen tussen:
- Verliesgerichte activiteiten: zoals het ervaren van verdriet, gemis, en het stilstaan bij het verlies.
- Herstelgerichte activiteiten: zoals het oppakken van dagelijkse routines, het zoeken van nieuwe doelen en het aangaan van nieuwe relaties.
Dit pendelen is gezond en noodzakelijk. Mensen bewegen zich niet lineair door de cirkel, maar kunnen emoties en fasen meerdere keren doorlopen.
Toepassing van de Verliescirkel in de Praktijk
De verliescirkel wordt veel gebruikt door therapeuten, coaches en rouwbegeleiders. Enkele toepassingen zijn:
- Rouwbegeleiding: Het model helpt cliënten om hun rouwproces te begrijpen en te erkennen dat hun gevoelens normaal zijn.
- Zelfreflectie: Mensen kunnen zelf hun positie in de cirkel bepalen en ontdekken welke stappen ze nodig hebben om verder te komen.
- Groepssessies: In groepsbegeleiding kan de verliescirkel dienen als gespreksmiddel om ervaringen uit te wisselen.
- Educatie: Het model wordt ook gebruikt om professionals op te leiden in rouwbegeleiding.
De Verliescirkel en Cultuur
De manier waarop rouw wordt ervaren en verwerkt, kan verschillen per cultuur. Waar sommige culturen het accent leggen op herstel en doorgaan met het leven, hebben andere culturen meer ruimte voor verliesgerichte activiteiten zoals rituelen en langdurige rouwperiodes. De verliescirkel kan worden aangepast aan culturele contexten om mensen effectiever te ondersteunen.
Waarom is de verliescirkel belangrijk?
De verliescirkel biedt een flexibel en holistisch model voor rouwverwerking. Het erkent dat rouw een dynamisch en individueel proces is, waarbij iedereen zijn eigen tempo en volgorde volgt. Het model moedigt mensen aan om niet alleen verdriet te erkennen, maar ook hoop en groei te omarmen.
De verliescirkel is een waardevol instrument in het begrijpen en begeleiden van rouwprocessen. Het biedt inzicht, normaliseert emoties, en helpt bij het vinden van een balans tussen verlies en herstel. Voor zowel rouwenden als professionals is het een hulpmiddel om het pad van rouw en veerkracht te verkennen en te ondersteunen.