De psychologie van pijn en hoe je ermee leert leven

Hoe pijn de hersenen verandert

Wanneer pijn langdurig aanhoudt, verandert het letterlijk de manier waarop de hersenen werken. Onderzoek toont aan dat chronische pijn het zenuwstelsel gevoeliger maakt, waardoor pijnsignalen worden versterkt. Dit fenomeen heet centrale sensitisatie. Het betekent dat zelfs lichte prikkels als pijnlijk kunnen worden ervaren.

Daarnaast beïnvloedt pijn de amygdala en de prefrontale cortex, de hersengebieden die emoties en beslissingen reguleren. Dit kan leiden tot:

• Verhoogde angst en stress

• Depressieve gevoelens

• Vermoeidheid en concentratieproblemen

Dit verklaart waarom mensen met chronische pijn zich vaak 'op' voelen, weinig energie hebben en worstelen met hun mentale welzijn.

De psychologische impact van pijn

Naast het fysieke aspect heeft pijn een diepgaande psychologische invloed. Veelvoorkomende mentale en emotionele gevolgen zijn:

Frustratie en verlies van controle

Mensen met chronische pijn voelen zich vaak machteloos. Waar een acute blessure geneest, lijkt chronische pijn eindeloos te duren. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie en wanhoop.

Sociaal isolement

Pijn kan sociale activiteiten beperken. Vrienden en familie begrijpen niet altijd hoe uitputtend het is om constant pijn te hebben. Dit kan leiden tot eenzaamheid en gevoelens van onbegrip.

Angst en depressie

De continue aanwezigheid van pijn zorgt voor stress, wat angst en depressie kan verergeren. Veel mensen met chronische pijn ontwikkelen een negatieve spiraal: pijn leidt tot stress, stress verhoogt de pijn, en zo blijft het cirkeltje draaien.

Hoe kun je leren leven met pijn?

Hoewel pijn misschien niet volledig verdwijnt, zijn er strategieën om er beter mee om te gaan. Hier volgen enkele bewezen methoden:

Begrijp je pijn

Kennis is kracht. Begrijpen waarom pijn blijft bestaan helpt bij acceptatie. Leer over centrale sensitisatie en hoe het zenuwstelsel pijn kan ‘versterken’. Dit kan helpen om minder bang te zijn voor pijn en te herkennen welke factoren het beïnvloeden.

Verander je focus

Onze hersenen zijn plastisch, wat betekent dat ze zich kunnen aanpassen. Door niet continu op pijn gefocust te zijn, maar op wat wél kan, ontstaan nieuwe neurologische verbindingen. Technieken zoals meditatie en ademhalingsoefeningen helpen om afstand te nemen van de pijnsensatie.

Beweging opbouwen

Veel mensen met pijn vermijden beweging uit angst voor verergering. Toch blijkt uit onderzoek dat geleidelijke beweging, zoals wandelen, yoga of zwemmen, de pijn juist kan verminderen door endorfines vrij te maken – onze natuurlijke pijnstillers.

Sociale steun zoeken

Praat met mensen die je steunen en begrijpen. Steungroepen of online gemeenschappen kunnen een veilige plek zijn om ervaringen te delen en erkenning te krijgen.

Psychologische hulp inschakelen

Therapieën zoals Cognitieve Gedragstherapie (CGT) helpen om negatieve gedachten over pijn te doorbreken. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) richt zich op het accepteren van pijn en het blijven richten op wat belangrijk is in het leven.

Pas je levensstijl aan

• Slaap voldoende: Vermoeidheid verergert pijn. Creëer een slaaproutine die helpt bij herstel.

• Gezonde voeding: Ontstekingsremmende voeding zoals vette vis, noten en groenten kan helpen.

• Stressmanagement: Meditatie, ontspanningsoefeningen of creatieve activiteiten kunnen stress verminderen.

Voor de omgeving: Hoe kun je iemand met chronische pijn steunen?

Als je een naaste hebt met chronische pijn, is begrip essentieel. Hier zijn enkele manieren om te helpen:

• Luister zonder oordeel. Zeg niet "het zit tussen je oren", maar erken hun ervaring.

• Bied praktische hulp aan, zoals een boodschap doen of een rustige activiteit samen plannen.

• Wees geduldig. Pijn is onvoorspelbaar; sommige dagen gaan beter dan andere.

• Stimuleer, maar dwing niet. Bemoedig gezonde gewoontes, maar zonder druk.

Chronische pijn beïnvloedt niet alleen het lichaam, maar ook de geest en sociale relaties. Begrijpen hoe pijn werkt en strategieën toepassen zoals meditatie, beweging en psychologische hulp, kunnen het leven met pijn draaglijker maken. Voor de omgeving is erkenning en geduld cruciaal. Samen kunnen we een wereld creëren waarin mensen met chronische pijn zich gehoord en gesteund voelen.

Bronnen en verder lezen:

• Moseley, L. (2017). "Explain Pain"

• Turk, D.C., & Gatchel, R.J. (2018). "Psychological Approaches to Pain Management"

• Breivik, H. et al. (2006). "Survey of Chronic Pain in Europe"